پرورش حشره، صنعتی پولساز و ارزآور

به گزارش پایگاه خبری تورنه، تصورش برای خیلی ها سخت است همین حشراتی که خیلی وقت ها از دستشان چندشمان می شود و گاها از دستشان پا به فرار می گذاریم، پرورش و تولیدشان برای برخی افراد یک شغل نان و آب دار باشد، شغلی که ارزآور هم است و حتی به محیط زیست هم کمک می کند.

در دهه های اخیر و به واسطه پیشرفت های علمی و فناوری، روش ها و راه حل های جدیدی برای کسب درآمد به وجود آمده است که پرورش حشرات یکی از آن ها است.

استفاده از پروتئین موجود در حشرات در مصارف تغذیه ای برای تهیه خوراک دام،طیور و آبزیان و مصارف پزشکی در تهیه انواع دارو ها و همچنین لوازم آرایشی  بهداشتی یکی از مهمترین دلایل پرورش آن ها به شمار می رود و این صنعت در بسیاری از کشورهای اروپایی رواج دارد.

محمد آروین یکی از پرورش دهنگان حشرات در قزوین است که از طریق تجارت خود توانسته به طور مستقیم و غیر مستقیم برای یک هزار نفر در سراسر ایران کار آفرینی کند.

سوال: لطفا خودتان را معرفی کنید و از تحصیلات و شغلتان بگویید.

محمد آروین ۴۰ ساله ساکن شهرستان البرز استان قزوین هستم، تحصیلاتم را  در رشته مهندســی تولیدات گیاهی و مهندسی فناوری صنایع غذایی به پایان رســاندم اما به دلیل علاقه ای که به حشرات داشتم، به جای تولیدات گیاهی و صنایع غذایی در کار پرورش حشرات، آموزش و مشاوره در این حوزهبه فعاایت پرداختم.

از سال ۱۳۷۹ تا به امروز از طریق حشرات امرار معاش می کنم.

حشراتی که آنها را پرورش می دهیم نقش مهمی در تولیدات گیاهی و صنایع غذایی دارد. چراکه بخشــی از آنها به عنوان آفت کش های طبیعی و بخش دیگر آن در مصارف خوراکی مغذی دام، طیور و سایر حیوانات کاربرد دارد.

سوال: ایده پرورش حشرات در شما از کجا کلید خورد؟

واحدی به اسم حشره شناسی در دانشگاه ها تدریس می شود، در این واحد درسی دانشجوها موظف به تحویل برخی حشرات به استاد هستند.

من حشرات را برای دانشجو هایی که بنا به هردلیل توانایی گرفتن حشرات را نداشتند، تهیه می کردم و از این راه کسب درآمد هم می کردم. همانطور که قبلا اشاره کردم، سر و کله زدن با حشرات برایم بسیار لذت بخش بوده و هست و به خاطر این علاقه از کتب و منابع خارجی مدام در حال مطالعه در خصوص نوع زیست و مکان زیست حشرات مختلف بودم.

بر اساس تحقیقات خیلی راحت می دانستم که به عنوان مثال یک حشره ای که کاربرد آفت کشی دارد، در کجا زیست می کند.

اما ایده پرورش حشرات را بانویی در ذهن من انداخت که به واسطه تهیه حشرات برای دانشجویان، سفارش برخی حشرات بیولوژیک را به من داد که تهیه آن به دلیل کمیت آن در طبیعت بسیار کم بود و از همین رو تصمیم به پرورش آن ها گرفتم و امروز خودم را فردی موفق در این عرصه می دانم.

دلیل موفقیت من در کارم تحقیق، مطالعه و بهره وری از تجارب گذشته است. به طوری که روزانه پنج ساعت در روز به مطالعه در این حوزه می پردازم.

سوال: از مشکلات پیش رویتان در سال های اولیه فعالیت خود برایمان بگویید؟

هرکاری سختی های خودش را دارد اما تولید و پرورش حشرات از آن دسته مشاغل است که سختی هایش غیر قابل وصف است.

من سال های اولیه فعالیتم، با مشکلات زیادی مواجه بودم که شاید مهمترین آن عدم آگاهی مردم به این شغل بود چون بیشتر با کشاورزان سر و کار داشتم، توجیه فروش حشره به کشاورز به عنوان روش جایگزین مواد شیمیایی بسیار سخت بود.

حتی تجهیزات مورد نیاز این کار در بازار وجود نداشت و من تجهیزات مورد استفاده ام را از روی فیلم های خارجی با قیمت بسیار بالا به نجار و جوشکار سفارش می دادم اما امروز به برکت قدیمی های این صنعت، زیر ساخت ها و تجهیزات آن در بازار وجود دارد و در دسترس است.

سوال: از مزایای اقتصادی پرورش حشرات برایمان بگویید؟

پرورش حشرات مزایای زیاد، سود بالا و سختی کار فراوانی دارد از همین رو هرچقدر هم به حشرات علاقه داشته باشی، باز نمی توانی با پرورش برخی حشرات کنار بیایی.

به عنوان مثال پرورش مگس سرباز سیاه به دلیل بوی بدی که ایجاد می کند اصلا خوشایند نیست.

اما مهمترین مزایایی که پرورش حشرات دارد، مکان کوچک، تغذیه کم و سرعت تخم ریزی بالای آن است، به دلیل اینکه حشرات در فضای کم هم میت وانند پرورش پیدا کنند و علاقه مندان می توانند در فضای خانه و تحت عنوان مشاغل خانگی به کار پرورش مشغول شوند.

حشرات در هر ۶۴ مترمکعب بالغ بر ۶۴ کیلوگرم پروتئین تولید می کنند که این موضوع باعث شده تا مشاغل خانگی بسیاری نیز در این زمینه پدید آید.

از طرفی سرعت تخم ریزی و رشد حشرات با زاد و ولد پســتانداران و پرندگان قابل مقایسه نیست.

همانطور که اشاره کردم، حجم غذایی حشرات نیز در مقایسه با سایر موجودات زنده کم است به عنوان مثال میزان مصرف آب برای تولید یک کیلو پروتئین در گوشت گاو ١٥٠٠ لیتر و برای مرغ و بوقلمون٣٦٠ لیتر است اما جیرجیرک با یک لیتر آب یک کیلو پروتئین آورده دارد. به همین خاطر در شرایط کنونی که میزان آب در برخی شهرستان ها و روستاها مطلوب نیست این حرفه به شرط یادگیری چالش های و زیرو بم هایش می تواند یک شغل پایدار و درآمد زا باشد.

سرعت تخم ریزی و تولید مثل حشرات باعث شده تا آورده ای که می توان از حشرات داشت از سایر جانداران بیشتر باشد. به عنوان مثال گاو در ٦ ســال چهار گوساله به دنیا می آورد اما جیرجیرک در ٦ هفته ٢٠٠ جیرجیرک تولید مثل می کند.

البته مزایای پرورش حشرات به این معنی نیست که این شغل راحت و آسان باشد. حشرات به دلیل سایز کوچکی که دارند مشکلات و بیماری هایشان کمتر مشهود است و همین امر سبب می شود که گاها شاهد تلفات بالای آن ها باشیم.

سوال: در خصوص انواع حشرات از نظر مصارفی کمی بیشتر توضیح بدید و بفرمایید که اقبال پرورش دهندگان بیشتر به سمت پرورش چه دسته ای است؟

حشرات به دسته های مختلفی تقسیم بندی می شود. حشرات تغذیه ای برای خوراک دام، طیور، آبزیان و حتی برخی حشرات، حشرات تزئینی که در صنایع هنری کاربرد دارد و حشرات پزشکی و حشرات بیولوژیک برای محیط زیست کاربرد دارد.

پرورش حشرات بیولوژیک و تغذیه ای و حشرات تزئینی بیش از سایر حشرات مورد استقبال شهروندان قرار می گیرد چرا که پرورش حشرات پزشکی بسیار سخت است و نیاز به فضای ایزوله و دستورالعمل های خاص خود را دارد.

سوال: پرورش حشرات هم مانند سایر جانواران به صورت ۴ فصل است؟

می توان حشرات را به صورت چهار فصل پرورش داد اما از آنجایی که تقاضای مشتری ها در برخی فصول سال تقریبا هیچ است از همین رو پرورش حشرات به صورت فصلی مقرون به صرفه تر است. مثلا حشراتی مانندکفشدوزک هفت نقطه یا زنبور براکون در فصول خاصی برای کشاورز و باغدار کارآیی دارد.

زنبور براکون را فقط از اول اردیبهشت تا آخر خرداد می توان پرورش داد؛ چرا که پس از این فصول کال که همان تخم ملکه زنبور است، از بین می رود. اما حشرات خوراکی را برای تغذیه حیوانات، در کل سال می توان تولید کرد چون مشتری آنها در طول سال وجود دارد.

سوال: معروف ترین حشره سود زا در عرصه پرورش کدام حشره است؟

همه حشرات تولیدی واقعا مفید هستند اما در دسته حشرات بیولوژیک اقبال به برخی حشرات مانند کفشدوزک کریپتولموس به دلیل تایید برخی دستگاه های دولتی مانند جهاد کشاورزی و آشنایی کشاورزان به این حشره به عنوان یک آفت کش قوی بیش از سایر دیگر حشرات است.

حشرات تغذیه ای که در ایران تولید می شود نیز به چند نوع محدود است که شامل لارو میلورم ها، جیرجیرک ها، انواع سوسک ها و یک گونه سخت پوست به اسم خرخاکی می باشد که مورد استفاده پت شاپ ها و مرغداران و پرورش دهنده های ماهی های زینتی است.

سوال: در این چند سال فعالیت استقبال و حمایت های دستگاه های متولی مانند جهاد کشاورزی چقدر بوده است؟

در سال های اخیر حمایت ها بیش از گذشته شده است اما دغدغه ای که در خصوص کار ما و جهاد کشاورزی استان وجود دارد  این است که حمایت های این دستکاه بر اساس دستورالعمل هایی است که از سوی وزارتخانه به آن ها ابلاغ شده است. یعنی جهاد کشاورزی تنها روی پرورش یک سری حشرات مانند کفشدوزک کریپتولموس و زنبور براکون حمایت می کند.

در حالی که می تواند در زمینه پرورش حشرات و آموزش آن و فراهم شدن بستر صادرات نیز فعالیت کند.

سوال: با توجه به اینکه شما جزو ۱۰ تولید کننده موفق ایران هستید و اولین فردی بودید که کفشدوزک ۷ نقطه را پرورش داده اید، تا چه اندازه در صادرات محصولاتتان به سایر کشورها موفق بودید؟

متاسفانه بستر صادرات در ایران برای این کار میسر نیست در حالی که مشتری های من در خارج از کشور بیشتر از مشتریان داخلی است اما متاسفانه  نمی توان به راحتی وارد این حوزه شد.

برخی شرکت ها هستند که تحت شرایطی می توان به واسطه آن ها با طی کردن مراحل هفت خان رستم پس از اخذ مجوز، حشره ها را صادر کرد اما این شرکت ها درصد بالایی از سود را می خواهند و به نوعی اینگونه صادرات اصلا مقرون به صرفه نیست به همین خاطر عطای صادرات را به لقای آن بخشیدم و بیشتر روی فروش داخلی تمرکز کردم.

اما کارم را روی تامین نیاز داخلی متمرکز کردم و محصولاتم را به تمام کشور ارسال می کنم.

سوال: در خصوص حشرات مصارف پزشکی هم یک توضیح مختصر بدهید؟

کاربرد حشرات در علم پزشکی، تولید دارو و لوازم آرایشی و بهداشتی بسیار زیاد است به طوری که از کرم های یک نوع مگس برای درمان زخم بیماران دیابتی در برخی بیمارستان ها استفاده می شود و اگر کسی بتواند با شرایط پرورش حشرات مصارف پزشکی کنار بیاید می تواند شغلی سود زا و پردرآمد داشته باشد.

کلا حشرات دارای ارزش های غذایی و پزشکی بالایی هستند، به عنوان مثال برخی حشرات مانند کیتین میلورم ها به دلیل تولید اسیدهای آمینه ضروری و غیر ضروری اقدام به ضد عفونی کردن بدن حیوانات می کنند.

از حشرات در ساخت دارو و ساخت استخوان مصنوعی نیز به وفور استفاده می شود.

سوال: با تمام این توضیحات، چه توصیه ای به افراد علاقه مند به این حوزه دارید و برای شروع این کار نیاز به چه مقدار سرمایه است؟

تحقیق، مطالعه، صبر، استفاده از تجارب سایر پرورش دهندگان، آموزش و مشاوره از مواردی است که افراد برای ورود به حوزه باید مورد اهتمام قرار دهند.

اما در خصوص مقدار سرمایه مورد نیاز باید بگویم که حشرات بسته به نوعشان با هزینه های متفاوتی پرورش داده می شوند. میزان درآمدها از پرورش حشرات با هم متفاوت است اما بازهم همه اینها بســتگی به مکان پرورش و تعداد تولید دارد، هرچه فضای تولید بزرگتر باشد، میزان درآمد هم بالاترمی رود، از همین رو اگر کار پرورش از مشاغل خانگی کلید بخورد بهتر است.

سوال: تا به امروز برای چند نفر اشتغال زایی کرده اید؟

به طور مستقیم و غیر مستقیم برای بیش از  ۱۰۰۰ نفر، تا به امروز به ۷۰۰ نفر کار را در ابعاد مشاغل خانگی، کارگاهی و صنعتی آموزش داده ام و قطعا تمام افراد آموزش دیده اقدام به کارآفرینی کرده اند.

در مجموعه خودم نیز اکنون ۲۰ نفر مشغول به کار هستند و برخی در قالب کارگر، بعضی به عنوان کارشناس بازاریابی و برخیافراد هم به عنوان بازاریاب در شبکه های مجازی در مجموعه ما فعالیت دارند.

سوال: و صحبت پایانی شما؟

با گران شدن برخی نهاده ها مانند سویا، می توان از حشرات برای تغدیه حیوانات استفاده کرد که این امر به فراهم سازی زیرساخت ها و حمایت های مسئولان از پرورش دهندگان ممکن می شود.

از طرفی ایران ظرفیت بسیار بالایی برای تولید و روآوری به این صنعت دارد که متاسفانه به آن توجهی نمی شود در حالی که در برخی کشورها مانند مکزیک بخش اعظمی از درآمد روستاییانش از این طریق حاصل می شود.

با حمایت مسوولان و آگاه سازی شهروندان و کشاورزان به صنعت پرورش و تکثیر حشره می توان یک شغل با درآمد داشت از طرفی بستر برخی سیاست ها مانند بازگشت جمعیت به روستاها مهیا می شود./ایرنا

انتهای پیام/*